Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em

MỤC LỤC VĂN BẢN In mục lục

BỘ Y TẾ -------	CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ---------------
Số: 3312/QĐ-BYT	Hà Nội, ngày 07 tháng 08 năm 2015

QUYẾT ĐỊNH

VỀVIỆC BAN HÀNH TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN “HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ MỘT SỐ BỆNHTHƯỜNG GẶP Ở TRẺ EM”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật khám bệnh, chữa bệnh năm 2009;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Khám,chữa bệnh

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1.

Bạn đang xem: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em

Banhành kèm theo Quyết định này tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn chẩn đoán và điềutrị một số bệnh thường gặp ở trẻ em”

Điều 2. Tàiliệu “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh thường gặp ở trẻ em” ban hànhkèm theo Quyết định này được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Căn cứ vào tài liệu này và điều kiện cụ thểcủa đơn vị, Giám đốc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh xây dựng và ban hành tài liệuhướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh thường gặp ở trẻ em phù hợp để thựchiện tại đơn vị.

Điều 3. Quyếtđịnh này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành.

Điều 4. Cácông, bà: Chánh Văn phòng Bộ, Chánh Thanh tra Bộ, Cục trưởng Cục Quản lý Khám,chữa bệnh, Cục trưởng và Vụ trưởng các Cục, Vụ thuộc Bộ Y tế, Giám đốc các bệnhviện trực thuộc Bộ Y tế, Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trungương. Thủ trưởng Y tế các Bộ, Ngành và Thủ trưởng các đơn vị có liên quan chịutrách nhiệm thi hành Quyết định này ./.

Nơi nhận: - Như Điều 4; - Bộ trưởng Bộ Y tế (để b/c); - Các Thứ trưởng BYT; - Bảo hiểm Xã hội Việt Nam (để phối hợp); - Cổng thông tin điện tử BYT; - Website Cục KCB; - Lưu VT, KCB.

KT. BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG Nguyễn Thị Xuyên

 

BỘY TẾ

CHỦBIÊN TẬP

PGS. TS. Nguyễn ThịXuyên

PGS.TS. Lê Thanh Hải

ĐỒNGCHỦ BIÊN

PGS. TS. Lương NgọcKhuê

GS.TS. Nguyễn GiaKhánh

GS.TS. Trần Đình Long

PGS.TS. Phạm Nhật An

PGS.TS. Nguyễn PhúĐạt

BANBIÊN SOẠN

PGS.TS. Phan HữuNguyệt Diễm

PGS.TS. Trần MinhĐiển

PGS.TS. Đoàn Thị NgọcDiệp

PGS.TS. Khu Thị KhánhDung

PGS.TS. Hồ Sỹ Hà

PGS.TS. Lê Thanh Hải

PGS.TS. Lê Thị MinhHương

PGS.TS.Nguyễn ThịQuỳnh Hương

PGS.TS. Vũ Minh Phúc

PGS.TS. Lê Tấn Sơn

PGS.TS. Nguyễn VănThắng

PGS.TS. Phạm VănThắng

PGS.TS. Nguyễn ThịDiệu Thúy

PGS.TS.Đào Minh Tuấn

PGS.TS.Ninh Thị Ứng

PGS. TS. Bùi Văn Viên

TS. BS. Nguyễn ThịHương Giang

TS.BS. Nguyễn ThịViệt Hà

TS.BS. Nguyễn Thị ThuHà

TS.BS. Trần Thị HồngHà

TS.BS. Lê Thị HồngHanh

TS.BS. Trần Kiêm Hảo

TS.BS. Phan Thị Hiền

TS.BS. Nguyễn PhạmAnh Hoa

TS.BS. Trương Thị MaiHồng

TS.BS. Nguyễn ThanhHùng

TS.BS. Cao Vũ Hùng

TS.BS. Nguyễn ThịThanh Hương

TS.BS. Nguyễn ThuHương

TS.BS. Bùi Ngọc Lan

TS.BS. Phùng Tuyết Lan

TS.BS. Huỳnh Thoại Loan

TS.BS. Trần Thị Chi Mai

TS.BS. Nguyễn Văn Ngoan

TS.BS. Phan Hữu Phúc

TS.BS. Bùi Phương Thảo

TS.BS. Lưu Thị Mỹ Thục

TS.BS. Dương Bá Trực

TS.BS. Hà Mạnh Tuấn

TS.BS. Tạ Anh Tuấn

BSCKII. Nguyễn Thị Diệu

BSCKII. Trịnh Quang Dũng

BSCKII. Lê Thị Công Hoa

BSCKII. Nguyễn ThịMinh Ngọc

BSCKII. Lê Tố Như

BSCKII. Phan HuyThuấn

BSCKII. Nguyễn MinhTiến

BSCKII. Trần KinhTrang

BSCKII. Trịnh HữuTùng

Ths.BS. Nguyễn ThịVân Anh

Ths.BS. Lê Quỳnh Chi

Ths.BS. Vũ Chí Dũng

Ths.BS. Lê Ngọc Duy

Ths.BS. Lê Thị Hà

Ths.BS. Lê Thị Thu Hà

Ths.BS. Trần Thu Hà

Ths.BS. Trịnh Thị ThuHà

Ths.BS. Đỗ Thiện Hải

Ths.BS. Nguyễn ThúyHằng

Ths.BS. Đào TrungHiếu

Ths.BS. Nguyễn ThịMai Hoàn

Ths.BS. Đậu Việt Hùng

Ths.BS. Chu Lan Hương

Ths.BS. Nguyễn Mai Hương

Ths.BS. Nguyễn ThịMai Hương

Ths.BS. Nguyễn NgọcKhánh

Ths.BS. Nguyễn VănLâm

Ths.BS. Nguyễn NgọcQuỳnh Lê

Ths.BS. Trương Bá Lưu

Ths.BS. Nguyễn KiếnMậu

Ths.BS. Quách ThúyMinh

Ths.BS. Thành NgọcMinh

Ths.BS. Nguyễn Hoàng Nam

Ths.BS. Nguyễn Trần Nam

Ths.BS. Thái Thiên Nam

Ths.BS. Cấn Thị BíchNgọc

Ths.BS. Nguyễn HữuNhân

Ths.BS. Giang Trần Phương

Ths.BS. Lê Hồng Quang

Ths.BS. Phạm ThịThanh Tâm

Ths.BS. Phan ThànhThọ

Ths. Tâm lý NguyễnThị Hồng Thúy

Ths.BS. Võ Đức Trí

Ths.BS. Nguyễn ThịNgọc Tú

Ths.BS. Hồ Anh Tuấn

Ths.BS. Nguyễn MinhTuấn

Ths.BS. Trần Anh Tuấn

Ths.BS. Trần Thị HồngVân

Ths.BS. Nguyễn MinhTrí Việt

Ths.BS. Đỗ Châu Việt

ThS.BS. Phùng ĐăngViệt

BSCKI. Bùi Văn Đỡ

BSCKI. Lê Nhật Trung

BS. Bạch Văn Cam

BS. Ninh Quốc Đạt

BS. Lê Thị Thu Hương

BS. Thục Thanh Huyền

BS. Trần Thị BíchHuyền

BS. Trương Hữu KhanhBS.Nguyễn Thu Vân

TỔ THƯ KÝ

Ths.BS. Trần Văn Học

Ths.BS. Nguyễn ĐứcTiến

Ths.BS. Ngô Thị BíchHà

Ths.BS. Trương Lê VânNgọc

Ths.BS. Nguyễn Đức Thắng

BSCKI. Bùi Thị HồngHoa

MỤCLỤC

Danh mục các từ viếttắt

Chương 1. NHI KHOAĐẠI CƯƠNG

1.Các thời kỳ pháttriển của trẻ

Chương 2. HỒI SỨC –CẤP CỨU – CHỐNG ĐỘC

1. Nhận biết và xửtrí các dấu hiệu đe dọa chức năng sống ở trẻ em

2. Cấp cứu cơ bản

3. Tiếp cận chẩn đoánvà xử trí bệnh nhi khó thở

4. Ngưng thở ngưngtim

5. Vận chuyển an toànbệnh nhân trẻ em

6. Nguyên tắc tiếpcận và xử lý ngộ độc cấp ở trẻ em

7. Xử trí vết thươngdo người và súc vật cắn

8. Xử trí ong đốt ởtrẻ em

9. Rắn cắn

10. Sốc tim trẻ em

11. Sốc giảm thể tíchtuần hoàn ở trẻ em

12. Sốc phản vệ ở trẻem

13. Sốc nhiễm khuẩn

14. Rối loạn nướcđiện giải

15. Rối loạn kiềmtoan ở trẻ em

16. Rối loạn Can xivà Ma giê máu

17. Rối loạn Natri vàKali máu

18. Nuôi dưỡng tĩnhmạch cho bệnh nhân nặng hồi sức cấp cứu

19. Tăng áp lực nộisọ

20. Hôn mê

21. Co giật

22. Viêm phổi liênquan đến thở máy

23. Nhiễm khuẩn huyếttrên bệnh nhân đặt Catheter mạch máu

Chương 3. SƠ SINH

1. Hạ đường huyết sơsinh

2. Tăng đường huyếtsơ sinh

3. Hội chứng hít phânsu

4. Tăng áp lực độngmạch phổi dai dẳng ở trẻ sơ sinh

5. Viêm ruột hoại tửsơ sinh

6. Bệnh phổi mạn tínhở trẻ sơ sinh

7. Còn ống động mạchở trẻ đẻ non

8. Vàng da tăngBilirubine gián tiếp

9. Bệnh màng trongtrẻ đẻ non

10.Bệnh não thiếu oxythiếu máu cục bộ

11. Suy hô hấp sơsinh

12. Dinh dưỡng quađường tiêu hóa cho trẻ sinh non, nhẹ cân

13. Dự đoán, đánhgiá, điều trị và tiên lượng trẻ sơ sinh có nguy cơ cao

Chương 4. HÔ HẤP

1. Viêm phổi do Virus

2. Viêm phổi do vikhuẩn ở trẻ em

3. Viêm phổi khôngđiển hình ở trẻ em

4. Khó thở thanh quảnở trẻ em

5. Tràn khí màng phổi

6. Viêm tiểu phế quảncấp ở trẻ em

7. Dị vật đường thở

8. Viêm mủ màng phổi

Chương 5. TIM MẠCH

1. Tồn tại ống độngmạch

2. Viêm cơ tim dovirus

3. Suy tim ứ huyết

4. Viêm mủ màng ngoàitim

5. Viêm nội tâm mạcnhiễm trùng

6. Chẩn đoán và điềutrị bệnh Kawasaki

Chương 6. TIÊU HÓA –DINH DƯỠNG

1. Tiêu chảy cấp

2. Tiêu chảy kéo dài

3. Táo bón

4. Nhiễm ký sinhtrùng đường ruột ở trẻ em

5. Đau bụng chức năng

6. Bệnh trào ngược dạdày thực quản

7. Xuất huyết tiêuhóa

8. Loét dạ dày tátràng ở trẻ em

9. Phác đồ điều trịviêm loét dạ dày Helicobacte Pylori tại bệnh viện

10. Bệnh suy dinhdưỡng do thiếu Protein – Năng lượng

11. Bệnh còi xương dothiếu Vitamin D ở trẻ em

12. Béo phì ở trẻ em

Chương 7. GAN MẬT

1. Các nguyên nhângây vàng da ứ mật ở trẻ em

2. Teo đường mật bẩmsinh

3. Tiếp cận suy gancấp ở trẻ em

Chương 8. THẬN TIẾTNIỆU

1. Tiếp cận chẩn đoánProtein niệu

2. Tiếp cận chẩn đoánđái máu

3. Nhiễm trùng đườngtiểu

4. Hội chứng thận hưtiên phát ở trẻ em

5. Bệnh Lupus đỏ hệthống ở trẻ em

6. Suy thận cấp

7. Bệnh thận mạn

Chương 9. THẦN KINH

1. Nhức đầu ở trẻ em

2. Co giật do sốt

3. Động kinh ở trẻ em

4. Chảy máu trong sọở trẻ em

Chương 10. TRUYỀNNHIỄM

1. Bệnh Chân – Tay – Miệng

2. Viêm màng não mủ

3. Viêm não

4. Bệnh cúm

5. Bệnh sởi

6. Chẩn đoán, điềutrị sốt xuất huyết Dengue

7. Sốt rét ở trẻ em

8. Nhiễm trùng huyết

Chương 11. HUYẾT HỌC

1. Tiếp cận chẩn đoánthiếu máu

2. Thiếu máu thiếusắt

3. Bệnh Thalassemia

4. Điều trị suy tủyxương mắc phải

5. Chẩn đoán điều trịxuất huyết giảm tiểu cầu nguyên phát ở trẻ em

6. Hemophilia

7. Hội chứng thực bàomáu

8. Thiếu máu tánhuyết cấp

9. Thiếu máu tánhuyết miễn dịch

Chương 12. UNG BƯỚU

1. Bạch cầu cấp dòngLympho

2. Tiếp cận chẩn đoánvà xử trí khối u đặc thường gặp

3. U nguyên bào thầnkinh

4. Sốt giảm bạch cầuhạt

Chương 13. NỘI TIẾT –CHUYỂN HÓA – DI TRUYỀN Y HỌC

1. Suy thượng thận ởtrẻ em

2. Tăng sản thượngthận bẩm sinh

3. Hạ đường máu nặngdo cường Insulin bẩm sinh

4. Toan Xeton do đáitháo đường

5. Đái tháo nhạttrung ương

6. Suy giáp trạng bẩmsinh

7. Loãng xương ở trẻem

8. Dậy thì sớm trungương

9. Tiếp cận trẻ chậmtăng trưởng chiều cao và điều trị trẻ chậm tăng trưởng do thiếu hụt hormon tăngtrưởng

10. Di truyền y họcvà chăm sóc sức khỏe ban đầu

11. Tiếp cận chẩnđoán và nguyên tắc điều trị cấp cứu các rối loạn chuyển hóa bẩm sinh

12. Hạ đường máutrong các RLCH bẩm sinh

13. Toan chuyển hóavà toan Xeton trong các bệnh rối loạn chuyển hóa bẩm sinh

14. Bệnh thiếu hụtEnzym Beta - Ketothiolase

15. Tăng Amoniac máu

16. Tăng Lactate máutrong các rối loạn chuyển hóa bẩm sinh

Chương 14. MIỄN DỊCH– DỊ ỨNG – KHỚP

1. Hen phế quản trẻem

2. Xử trí cơn hen phếquản cấp ở trẻ em

3. Nhiễm trùng táidiễn

4. Dị ứng thức ăn ởtrẻ em

5. Dị ứng thuốc

6. Viêm khớp tự phátthiếu niên

Chương 15. TÂM THẦN –PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

1. Rối loạn tăng hoạtđộng giảm chú ý ở trẻ em

2. Rối loạn tự kỷ ởtrẻ em

3. Rối loạn TIC

4. Các liệu pháp tâmlý

5. Tâm lý bệnh nhinằm viện

6. Rối loạn giấc ngủở trẻ em

7. Phục hồi chức năngtrẻ bại não

PHỤ LỤC

1. Tổ chức và trangbị phòng cấp cứu nhi

2. Nguyên tắc sử dụngkháng sinh trong nhi khoa

3. Khoảng tham chiếucác xét nghiệm huyết học

4. Giá trị hóa sinhbình thường

TỪ VIẾT TẮT

6MP	6- mercaptopurine
AFP	Alpha – feto Protein
ALL	Bạch cầu cấp dòng Lympho
ALNS	Áp lực nội sọ
ALOB	Áp lực ổ bụng
BC	Bạch cầu
BCN	Bạch cầu non
BCTT	Bạch cầu trung tính
BP	Béo phì
BPD	Bronchopulmonary dysplasia
BUN	Blood Urea Nitrogen
CADO	French induction regimen consisting of cyclophosphamide, adriamycin, vincristine, carboplatin
CCG	Children Cancer Group
CLD	Chronic lung disease
CMV	Cytomegalo Virus
CO	Cyclophosphamide, Vincristine
COJEC	Rapid, platinum- containing induction schedule (CBDCA, CDDP, CYC, VCR, VP16)
CPAP	Continuous positive airway pressure
CRP	C Reactive Protein
CTM	Công thức máu
ĐBCN	Đau bụng chức năng
DD	Dung dịch
ĐK	Động kinh
ĐM	Động mạch
ĐMC	Động mạch chủ
ĐMP	Động mạch phổi
ĐTĐ	Đái tháo đường
ĐTDTE	Đái tháo đường trẻ em
EBV	Epstein- Barr Virus
ELBW	Extreme low birth weight
FAB	French – American – British
GCSF	Thuốc kích bạch cầu
GIR	Glucose influsion rate
HA	Huyết áp
Hb	Hemoglobin
HC	Hồng cầu
HCG	Hormone Chorionique gonadotrope
HCTH	Hội chứng thận hư
HI	Hemophilus influenza
HPQ	Hen phế quản
HSCC	Hồi sức cấp cứu
HSV	Herpes simplex Virus
HVA	Homovanillic acid
IDRF	Image Defined Risk Factors
INPC	International Neuroblastoma Pathology Classification
INRG	International Neuroblastoma Risk Group
INSS	International Neuroblastoma Staging System
IVC	Inferior Vena Cava
LTS	Life Threatening Symtoms
MBH	Mô bệnh học
MIBG	Meta- iodobenzylguanidine
MRD	Bệnh tồn dư tối thiểu Minimal Residual disease
MRI	Chụp cộng hưởng từ
NBTK	Nguyên bào thần kinh
NEC	Necrotizing enterocolitis
NICU	Neonate instensive care unit
NKBV	Nhiễm khuẩn bệnh viện
NKHH	Nhiễm khuẩn hô hấp
NKM	Nhiễm khuẩn máu
NKQ	Nội khí quản
NTĐT	Nhiễm trùng đường tiểu
NTHH	Nhiễm toan hô hấp
OMA	Opsoclonus-myoclonus-ataxia
PCR	Polymerase chain reaction
PDA	Patent ductus arteriosus
PPHN	Persistent pulmonary hypertension of the Newborn
PTNSLN	Phẫu thuật nội soi lồng ngực
RA	13-cis Retinoic acid
RDS	Respiratory dystress syndrom
RLCHBS	Rối loạn chuyển hóa bẩm sinh
RNA	Ribonucleic acid
RSV	Respiratory Syncytial Virus
SDD	Suy dinh dưỡng
SGA	Small for gestational age
SGC	Suy gan cấp
SGTTTH	Sốc giảm thể tích tuần hoàn
SHH	Suy hô hấp
SNK	Sốc nhiễm khuẩn
SPV	Sốc phản vệ
TB	Tiêm bắp
TBS	Tim bẩm sinh
TC	Tiểu cầu
TM	Tĩnh mạch
TMC	Tĩnh mạch chủ
TMTT	Tĩnh mạch trung tâm
TNM	Tumor Node Metastase – Hệ thống phân loại u hạch, di căn
TSB	Total serum bilirubin
TVCH	Thoát vị cơ hoành
TVCHBS	Thoát vị cơ hoành bẩm sinh
TX	Tủy xương
VDƯM	Vàng da ứ mật
VIP	Vasoactive Intestinal Peptide
VMA	Vanillyl mandelic acid
VMNM	Viêm màng não mủ
VP- Carbo	Etoposide, Carboplatin

CHƯƠNG1: NHI KHOA ĐẠI CƯƠNG

CÁCTHỜI KỲ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG

Trẻ em không phải làngười lớn thu nhỏ mà là một cơ thể đang lớn lên và phát triển. Từ lúc thụ thaiđến tuổi trưởng thành trẻ phải trải qua 2 quá trình chính.

Quá trình tăng trưởng(phát triển về số): do sự tăng số lượng và kích thước tế bào của các mô.

Quá trình trưởngthành về chất (cấu trúc và chức năng hoàn chỉnh dần): do sự thay đổi về cấutrúc của các bộ phận dẫn đến sự thay đổi chức năng tế bào.

Quá trình lớn lên vàphát triển của trẻ có tính chất toàn diện cả về thể chất, tâm thần - vận độngvà qua nhiều giai đoạn. Mỗi giai đoạn có những đặc điểm về sinh lý và bệnh lýriêng.

Từ khi hình thành đếnkhi trưởng thành (15 - 20 tuổi) trẻ em trải qua 6 giai đoạn phát triển: giaiđoạn bào thai, giai đoạn sơ sinh; giai đoạn nhũ nhi; giai đoạn răng sữa; giaiđoạn thiếu niên; giai đoạn dậy thì. Các giai đoạn có đặc điểm phát triển và nhucầu dinh dưỡng khác nhau.

2. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẺQUA CÁC THỜI KỲ

2.1. Thời kỳ bào thai

Tính từ lúc thụ thaiđến khi ra đời (trung bình 270  15 ngày) tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinhcuối cùng. Thời kỳ bào thai chia làm 3 giai đoạn:

- Giai đoạn thụ thai:kéo dài khoảng chừng hai tuần đầu của thai kỳ.

- Giai đoạn pháttriển phôi: tuần lễ thứ hai đến thứ tám

- Giai đoạn bào thai:từ tuần thứ chín đến khi sinh

2.1.1. Giai đoạn thụthai và giai đoạn phát triển phôi:

- Đặc điểm sinh lý:

Giai đoạn của sự hìnhthành và biệt hoá các bộ phận. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quanquan trọng diễn ra trong 12 tuần đầu. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đếngiai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc hay bức xạ thì các dị tật bẩm sinh sẽ xảyra.

- Đặc điểm bệnh lý:

3 tháng đầu của thaikỳ là thời kỳ hình thành thai nhi. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự pháttriển của các cơ quan trong giai đoạn này thì chúng sẽ không sửa chữa được saunày

Trong thời kỳ này,nếu mẹ bị nhiễm các chất độc (thuốc hay hoá chất), hay bị nhiễm virus như nhiễmTORCH (Toxoplasmo, Rubeola, Cytomegalovirus, Herpes simplex) thì trẻsinh ra dễ bị dị tật.

2.1.2. Giai đoạn bàothai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)

- Đặc điểm sinh lý:

Sau khi phần lớn cáccơ quan đã được hình thành, thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởngvà hoàn chỉnh các bộ phận. Rau thai hình thành, mẹ nuôi trẻ trực tiếp qua rauthai.

+ Tuần thứ 13 – 14thời kỳ bào thai, giới tính của thai nhi có thể được xác định.

+ Tuần thứ 25 – 28:Tất cả các cơ quan bộ phận của cơ thể đã hoàn chỉnh và đây là giai đoạn pháttriển chiều dài, cân nặng của thai nhi. Từ tháng 3 đến tháng thứ 6 trẻ dài được70% chiều dài khi đẻ.

+ Tuần thứ 37 – 41:là thời điểm thai nhi tăng trưởng về trọng lượng cơ thể. Bào thai lớn nhanh,đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ từ 700g ở quý II, tăng mỗi tuần 200g trong quýIII.

+ Để trẻ khỏe mạnhthông minh thì mẹ không được mắc bệnh và cần tăng 10 -12 kg trong suốt thờigian mang thai.

Sự tăng cân của mẹkhi mang thai:

Thai kỳ	Số cân mẹ tăng (kg)
Quý I	0-2
Quý II	3-4
Quý III	5-6

Bé khỏe mạnh là békhi sinh ra cân năng trung bình là 3000gr (2500 - 3500gr), dài trung bình 50cm (48-52cm) và không có dị tật bẩm sinh.

- Đặc điểm bệnh lý:trong giai đoạn này, dinh dưỡng của thai nhi được cung cấp từ người mẹ qua rauthai. Nếu người mẹ không đủ dinh dưỡng hay tăng cân kém hoặc mẹ có vấn đề vềrau thai thì trẻ sinh ra dễ có cân nặng thấp lúc sinh và tỉ lệ tử vong cao. Đẻnon dễ xảy ra trong 3 tháng cuối do rau thai không còn là hàng rào vững chắc đểbảo vệ thai nữa.

2.2. Thời kỳ sơ sinh:từ lúc cắt rốn cho đến 4 tuần lễ đầu.

2.2.1. Đặc điểm sinhlý

- Sự chuyển tiếp từđời sống trong tử cung sang ngoài tử cung buộc trẻ phải có sự thay đổi chứcnăng của một số cơ quan để thích nghi với cuộc sống mới như hoạt động của bộmáy hô hấp, bộ máy tuần hoàn. Trong các cơ quan thì sự thích nghi của phổi làquan trọng nhất. Nhờ thở tốt, hệ tuần hoàn cũng thích nghi nhanh chóng và hệthần kinh nhất là vỏ não cũng được kiện toàn.

- Ngay sau khi rađời, trẻ bắt đầu thở bằng phổi và vòng tuần hoàn chính thức thay cho tuần hoànrau thai. Sự thích nghi của bộ máy tiêu hoá, gan thận… bắt đầu cùng với bữa ănđầu tiên của trẻ.

- Bộ não trẻ còn nonnớt nên trẻ ngủ nhiều 20giờ/ngày do vỏ não trong trạng thái ức chế. Tuy ngủnhiều nhưng trẻ biết giật mình khi có tiếng động mạnh. Trẻ không tự chủ đượcmọi động tác và có một số phản ứng tự nhiên toàn thân như tăng trương lực cơnhẹ.

- Hệ tiêu hóa: niêmmạc đường tiêu hóa chưa hoàn thiện, chưa có men tiêu bột. Thức ăn duy nhất củabé là sữa mẹ hoặc sữa thay thế. Trẻ biết bú mẹ ngay từ khi sinh ra. Trẻ khôngthích uống những chất đắng, chua, cay và rất thích ngọt vì vậy không nên chotrẻ uống nước đường, sữa bò trước khi bú mẹ vì trẻ sẽ chê sữa mẹ. Trẻ có khảnăng ngửi mùi sữa của mẹ qua đó nhận được mẹ và tìm được vú mẹ.

- Cân nặng: trẻ bìnhthường, mỗi ngày trung bình trẻ tăng 15gram. Trung bình khi 1 tháng trẻ nặng từ3500 kg - 4500 kg. Chiều cao: tăng khoảng 2cm.

2.2.2. Đặc điểm bệnhlý

- Vì trẻ bắt đầuthích nghi với môi trường bên ngoài nên nhiều yếu tố có thể cản trở sự thíchnghi của trẻ và gây tử vong cao trong 24h đầu hoặc tuần đầu tiên sau sinh.

- Các bệnh lý haygặp:

+ Sang chấn sản khoa:gây ngạt, xuất huyết não, gãy xương.

+ Glucose máu trẻ sơsinh thấp nên cần cho trẻ bú sớm sau khi sinh.

+ Hệ thống miễn dịchcòn non yếu nên trẻ dễ bị nhiễm trùng như nhiễm trùng rốn, phổi, não, nhiễmtrùng huyết. Tuy vậy nhờ có kháng thể từ mẹ chuyển sang nên trẻ ít bị các bệnhnhư sởi, bạch hầu...

- Các bệnh vàng datăng bilirubin tự do.

+ Do vậy việc săn sóctốt nhất cho trẻ sơ sinh là chăm sóc tốt trong giai đoạn trước sinh rất quantrọng nhằm hạn chế việc đẻ khó, nhiễm trùng nhằm hạ thấp tử vong sơ sinh. Bà mẹphải được khám thai định kỳ. Vệ sinh cho trẻ, trẻ sống trong điều kiện sạch sẽvà đủ sữa mẹ.

2.3. Thời kỳ nhũ nhi(bú mẹ): từ 2 tháng đến 12 tháng tuổi

- Đặc điểm sinh lý:trong thời kỳ này trẻ lớn rất nhanh.

+ Cân nặng: trungbình, 6 tháng đầu trẻ nặng gấp đôi cân nặng lúc sinh (khoảng 5-6kg) và đếntháng thứ 12 trẻ nặng gấp 3 (trung bình từ 9 kg - 10kg) so với lúc đẻ.

+ Chiều cao: mỗitháng tăng 2 cm. Đến 12 tháng trẻ cao gấp rưỡi lúc sinh (trung bình trẻ cao từ 74cm- 78cm)

+ Vòng đầu: tăng 10cm(34+10= 44cm). Tổ chức não tăng nhanh đạt tới 75% so với người lớn (900g).

+ Hệ tiêu hóa: hoànthiện dần và khi 4 tháng bắt đầu có khả năng tiêu hoá được tinh bột và các thựcphẩm khác ngoài sữa. Trẻ bắt đầu mọc răng sữa:

+ Công thức tính sốrăng sữa = số tháng – 4.

Lớp mỡ dưới da pháttriển mạnh nên trông trẻ bụ bẫm do vậy trẻ còn bú đòi hỏi nhu cầu năng lượngcao hơn ở người lớn trong khi đó chức năng của bộ máy tiêu hoá còn yếu, các mentiêu hoá còn kém nên dễ bị rối loạn tiêu hoá và dẫn đến suy dinh dưỡng nếu nuôidưỡng không đúng cách. Vì vậy thức ăn tốt nhất là sữa mẹ. Trẻ cần 120 - 130calo/kg cơ thể/ngày.

Cùng với sự pháttriển mạnh về thể chất, trẻ bắt đầu có sự phát triển tinh thần, trí tuệ và vậnđộng.

+ Thần kinh: cũng bắtđầu phát triển, trẻ bắt đầu nhận ra các đồ vật, khuôn mặt. Tập cười nói giaotiếp với mọi người xung quanh, 2 tháng hóng chuyện, 3 tháng cười thành tiếng,chăm chú nhìn vào vật có màu đỏ, đen, trắng. 12 tháng biết chỉ tay vào vật mìnhưa thích. Phân biệt được lời khen và cấm đoán.

+ Vận động: trẻ tậpbò, đứng, đi. 3 tháng biết lẫy, 8 tháng biết bò, 9 tháng biết hoan hô, 12 thángbiết đi.

+ Ngôn ngữ: 9 thángbắt đầu phát âm bà, ba, mẹ. 12 tháng phát âm được 2 âm.

2.3.1. Đặc điểm bệnhlý: sau 6 tháng trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.

Trẻ dễ bị tiêu chảycấp, tiêu chảy kéo dài, nôn, chán ăn do chức năng của hệ tiêu hoá chưa hoànchỉnh nhất là trẻ không bú mẹ. Ở trẻ được nuôi bằng sữa mẹ các rối loạn dạdày-ruột ít gặp và nhẹ hơn trẻ nuôi nhân tạo.

- Tốc độ phát triểnnhanh cộng hệ tiêu hoá kém nên trẻ dễ bị suy dinh dưỡng, thiếu vitamin, thiếumáu. Ngoài ra các thức ăn nhân tạo thường thiếu các vi chất cần thiết, cácvitamin và tỷ lệ phân bố các chất không hợp lý.

- Trung tâm điềunhiệt và da của trẻ cũng chưa phát triển đầy đủ, quá trình ức chế và hưng phấnvẫn có xu hướng lan toả nên các yếu tố gây bệnh đều có thể phản ứng toàn thândo đó trẻ dễ bị hạ thân nhiệt hoặc sốt cao co giật, phản ứng não, màng não.

- Trong 6 tháng đầutrẻ ít bị các bệnh nhiễm trùng cấp như sởi, bạch hầu... do kháng thể từ mẹ(IgG) truyền sang qua rau còn tồn tại ở cơ thể trẻ.

- Càng về sau, miễndịch từ mẹ truyền sang giảm dần, trong lúc đó hệ thống miễn dịch của trẻ hãycòn non yếu nên trẻ dễ mắc các bệnh lây như viêm phổi, viêm màng não, bạch hầu,sởi. Trẻ hay bị chấn thương do ngã và bắt đầu tập đi.

2.4. Thời kỳ răngsữa: (Thời kỳ trước khi đi học)

Từ 1đến 6 tuổi. Cóthể chia làm 2 thời kỳ nhỏ: Tuổi nhà trẻ: 1 - 3 tuổi, tuổi mẫu giáo: 4 - 6tuổi.

2.4.1. Đặc điểm sinhlý

Trong thời kỳ này trẻtiếp tục lớn và phát triển nhưng tốc độ lớn chậm hơn giai đoạn trước. Chức năngvận động phát triển nhanh, trẻ bắt đầu đi một mình rồi chạy, tập vẽ, viết, trẻtự xúc thức ăn, rửa tay, rửa mặt… Tín hiệu thứ hai, ngôn ngữ phát triển. Trẻ bắtđầu đi học. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo có đặc điểm hiếu động. Các cơ phát triểnmạnh nhưng trương lực cơ duỗi nhỏ hơn cơ gấp nên trẻ không ngồi lâu được.

- Cân nặng: mỗi thángtăng từ 100gram - 150gram. Tỷ lệ mỡ trong cơ thể thấp nhất so với các lứa tuổinên nhìn trẻ có vẻ gầy ốm.

- Chiều cao: mỗi nămtăng 5cm chiều cao. 6 tuổi trẻ cao từ 105cm - 115 cm.

Côngthức tính chiều cao cho trẻ > 1 tuổi: X (cm) = 75 + 5 (N -1)

(X=chiều cao; N= số tuổi tính theo năm)

Vòng đầu bằng ngườilớn (55cm), tổ chức não trưởng thành bằng 100% người lớn.

- Hệ tiêu hóa: đãhoàn thiện, trẻ đã mọc đủ 8 răng hàm

- Hoạt động: trẻ tòmò, hoạt động nhiều, ham học hỏi, thích tự làm việc. Có những hoạt động giaotiếp, ham chơi hơn ăn.

2.4.2. Đặc điểm bệnhlý

Xu hướng bệnh ít lantoả. Ở lứa tuổi này trẻ cũng rất dễ bị các rối loạn tiêu hoá, còi xương, cácbệnh về thể tạng. Trong thời kỳ này miễn dịch thụ động từ mẹ chuyển sang giảmnhiều nên trẻ hay mắc các bệnh như cúm, ho gà, bạch hầu, thường bị bệnh lây dođời sống tập thể.

Xuất hiện các bệnh cótính chất dị ứng: hen phế quản, mề đay cấp, viêm cầu thận cấp. Trẻ hoạt độngnhiều nên hay bị các tai nạn, chấn thương, ngộ độc, bỏng...

2.5.Giai đoạn thiếuniên: tuổi học đường.

Có 2 thời kỳ: tuổihọc sinh nhỏ: 7 -

2.5.1.Đặc điểm sinhlý

- Trẻ vẫn tiếp tụclớn nhưng không còn nhanh. Răng vĩnh viễn thay dần cho răng sữa. Sự cấu tạo vàchức phận của các cơ quan hoàn chỉnh. Trẻ biết suy nghĩ, phán đoán, trí thôngminh phát triển.

- Cơ bắp bắt đầu pháttriển nhưng vẫn còn thon gầy.

- Dinh dưỡng: trẻ haybỏ bữa hoặc ăn quá nhiều, hay ăn quà vặt (bánh kẹo, nước ngọt).

2.5.2. Đặc điểm bệnhlý

- Do tiếp xúc với môitrường xung quanh nên trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng cấp. Trong thời kỳ này hệthống xương đang phát triển, dây chằng còn lỏng lẻo nên trẻ dễ mắc các bệnh dotư thế sai lệch như vẹo cột sống, gù...

- Trẻ giảm mắc bệnhdần. Các bệnh mãn tính nếu không chữa hoặc kiểm soát sẽ có biến chứng hoặc dichứng. Các bệnh học đường hay xuất hiện như vẹo cột sống, tật khúc xạ...

2.6. Giai đoạn dậythì: từ 15 tới 20 tuổi

2.6.1.Đặc điểm sinhlý

- Giới hạn tuổi ởthời kỳ này khác nhau tuỳ theo giới, môi trường và hoàn cảnh kinh tế, xã hội.Trẻ gái bắt đầu từ lúc 13 - 14 tuổi và kết thúc lúc 17 - 18 tuổi. Trẻ trai bắtđầu 15 - 16 tuổi và kết thúc lúc 19 - 20 tuổi.

- Trong thời gian nàychức năng các tuyến sinh dục hoạt động mạnh biểu hiện bằng sự xuất hiện cácgiới tính phụ như ở vùng xương mu, hố nách lông mọc nhiều, các em gái vú pháttriển, bắt đầu có kinh, các em trai bắt đầu thay đổi giọng nói (vỡ tiếng)...Cáctuyến nội tiết như tuyến giáp, tuyến yên cũng hoạt động mạnh.

- Chiều cao cũng pháttriển nhanh hơn trong những năm đầu, cần tranh thủ giai đoạn này để tăng chiềucao của trẻ. Tăng từ 5-8 cm/năm với nữ và 5,5-9 cm/năm với nam sau đó chiều caotăng chậm dần. Chiều cao của nữ dừng lại khi 19-21 tuổi và nam là 20-25 tuổi.

Cânnặng áp dụng công thức: X (kg) = 21 + 4 (N-10)

(X=cân nặng; N= số tuổi tính theo năm)

2.6.2. Đặc điểm bệnhlý

- Trong thời kỳ nàythường xảy ra sự mất ổn định trong các chức năng của hệ giao cảm - nội tiết,nên thường thấy những rối loạn chức năng của nhiều cơ quan như hay hồi hộp,tăng huyết áp, những rối loạn về thần kinh: tính tình thay đổi, dễ lạc quan nhưngcũng dễ bi quan hay có những suy nghĩ bồng bột...

- Về bệnh tật: giaiđoạn này trẻ thường ít bệnh tật hơn cả, tuy nhiên tự tử và các bệnh tâm thầnlại xuất hiện nhiều .

Tóm lại:

- Sự lớn lên và pháttriển của trẻ em trải qua 2 giai đoạn cơ bản bao gồm 6 thời kỳ. Ranh giới giữacác thời kỳ này không rõ ràng mà thường xen kẽ nhau. Ngoài ra còn có một số yếutố tác động không nhỏ đến quá trình lớn lên và phát triển của trẻ hoặc ảnh hưởngđến dung mạo bệnh tật của trẻ như ngoại cảnh, môi trường sống của trẻ (yếu tốngoại sinh).

- Mỗi một lứa tuổi cóđặc điểm sinh lý và bệnh lý riêng, nếu áp dụng chế độ chăm sóc và nuôi dưỡngđúng, trẻ sẽ có một sức khoẻ tốt. Trẻ cần có sự chăm sóc tốt của gia đình, xãhội và cách nuôi dưỡng đúng. Để xác định trẻ đã đủ chất dinh dưỡng hay chưacách tốt nhất là theo dõi cân nặng và khám sức khoẻ của trẻ mỗi tháng để canthiệp kịp thời, tránh để hậu quả lâu dài.

- Do đó nhiệm vụ củanhững cán bộ Nhi khoa là phải nắm vững những đặc điểm của các thời kỳ trên, tạođiều kiện đảm bảo cho sự lớn lên và phát triển của trẻ được tốt.

TÀILIỆU THAM KHẢO

1.Tài liệu giảng dạycủa bộ môn nhi Huế (giáo trình của bộ môn nhi Huế)

2. Bài giảng Nhi Khoacủa Bộ Môn Nhi- Trường đại học y khoa TP HCM (2000).

3. Bài giảng Nhi Khoatập 1 Bộ Môn Nhi- Đại học Y Khoa Hà Nội (2006).

CHƯƠNG2: HỒI SỨC – CẤP CỨU – CHỐNG ĐỘC

NHẬNBIẾT VÀ XỬ TRÍ CÁC DẤU HIỆU ĐE DỌA CHỨC NĂNG SỐNG Ở TRẺ EM

Tử vong ở bệnh việnthường xảy ra trong vòng 24 giờ đầu nhập viện. Phần lớn các trường hợp tử vongnày đều có thể ngăn ngừa được nếu trẻ bị bệnh nặng được phát hiện sớm và xử tríngay sau khi đến bệnh viện .

Việc nhận biết cácdấu hiệu đe dọa chức năng sống là một quy trình sàng lọc nhanh trẻ bệnh, có thểxếp trẻ vào các nhóm sau:

- Trẻ có dấu hiệucấp cứu cần điều trị cấp cứu ngay lập tức.

- Trẻ có dấu hiệucần ưu tiên cần được khám ưu tiên trong lúc đợi, phải được đánh giá và đượcđiều trị không chậm trễ.

- Trẻ không cấpcứu là những trẻ không nặng, có các dấu hiệu không nằm trong 2 nhóm trên.

1.CÁC DẤU HIỆU ĐE DỌATÍNH MẠNG bao gồm:

* Tắc nghẽn đường thở* Suy hô hấp nặng

* Tím tái trung tâm *Các dấu hiệu sốc

* Hôn mê * Co giật

Trẻ có dấu hiệu cấpcứu cần điều trị ngay lập tức để ngăn ngừa tử vong. Trẻ có dấu hiệu cần ưutiên là những trẻ có nguy cơ tử vong cao. Những

trẻ này cần được đánhgiá ngay, không chậm trễ.

2.NHẬN BIẾT DẤU HIỆUĐE DỌA TÍNH MẠNG

Việc nhận biết cácdấu hiệu này phải được thực hiện ở nơi tiếp nhận bệnh nhân trong bệnh viện, trướckhi làm bất kỳ thủ tục hành chính nào như thủ tục đăng ký khám HOẶC ngay khibệnh nhân nhập khoa cấp cứu. Do đó phải tổ chức một trình tự để bệnh nhân khiđến viện tuân theo. Trẻ phải được phân loại trước khi bà mẹ ngồi vào phòng đợi.Cần có một y tá đánh giá nhanh tình trạng từng trẻ trước khi cân và trước khilàm thủ tục đăng ký khám

2.1. Đánh giá ban đầuđường thở và thở

Nhận biết dấu hiệusuy hô hấp

Thở gắng sức

Khi mức độ thở gắngsức tăng lên là biểu hiện nặng của các bệnh hô hấp. Cần đánh giá các chỉ số sauđây:

Tần số thở

Cần sử dụng nhịp thởnhư là công cụ để nhận định sự thay đổi lâm sàng tốt lên hay xấu đi.

Khi có biểu hiện rốiloạn nhịp thở, thở nhanh để tăng thông khí do bệnh của phổi hoặc có cản trở đườngthở, hoặc toan máu. Nhịp thở chậm thể hiện suy yếu sau gắng sức, tăng áp lựcnội sọ hoặc giai đoạn gần cuối.

Bảng1.Nhịp thở bình thường của bệnh nhân theo tuổi

Tuổi	Nhịp thở (lần/phút)
1 – 2 2 – 5 5 – 12 >12	30 – 40 25 – 35 25 – 30 20 – 25 15 – 20

Rút lõm lồng ngực

Co rút cơ liên sườn,hạ sườn và các hõm ức đều thể hiện thở gắng sức. Mức độ rút lõm thể hiện mức độkhó thở. Khi trẻ đã thở gắng sức lâu và suy yếu đi, thì dấu hiệu rút lõm lồngngực cũng mất đi.

Tiếng ồn thì hít vào,thở ra

Tiếng thở rít thì hítvào (stridor) là dấu hiệu của tắc nghẽn ở tại vùng hầu và thanh quản. Khò khègặp ở những trẻ có tắc nghẽn đường hô hấp dưới và thường nghe thấy ở thì thởra.Thì thở ra kéo dài cũng thể hiện có tắc hẹp đường thở dưới. Mức độ to nhỏcủa tiếng ồn không tương ứng với độ nặng của bệnh.

Thở rên

Đây là dấu hiệu rấtnặng của đường thở và đặc trưng ở trẻ nhỏ bị viêm phổi hoặc phù phổi cấp. Cũngcó thể gặp dấu hiệu này ở những trẻ có tăng áp lực nội sọ, chướng bụng hoặcviêm phúc mạc.

Sử dụng cơ hô hấp phụ

Cũng như người lớn,khi cần thở gắng sức nhiều hơn có thể cần sử dụng đến cơ ức – đòn – chũm.

Phập phồng cánh mũi

Dấu hiệu phập phồngcánh mũi hay gặp ở trẻ nhỏ có suy thở

Thở hắt ra

Đây là dấu hiệu khithiếu oxy nặng và có thể là dấu hiệu của giai đoạn cuối.

Hậu quả của suy thởlên các cơ quan khác

Nhịp tim

Thiếu oxy dẫn đếnnhịp tim nhanh ở trẻ lớn và trẻ nhỏ. Trẻ quấy khóc và sốt cũng làm tăng nhịptim, làm cho dấu hiệu này không đặc hiệu. Thiếu oxy máu nặng hoặc kéo dài sẽlàm nhịp tim chậm và là giai đoạn cuối.

Màu sắc da

Thiếu oxy máu (dogiải phóng catecholamine) gây co mạch và da nhợt. Tím tái là dấu hiệu nặng biểuhiện giai đoạn cuối của thiếu ôxy máu. Cần phân biệt với tím do bệnh tim.

Tri giác

Trẻ có thiếu oxy hoặctăng CO2 máu sẽ kích thích vật vã hoặc li bì. Khi bệnh nặng lên trạng thái libì sẽ rõ rệt hơn và đến mức hôn mê. Những dấu hiệu này đặc biệt có giá trị nhưngthường khó thấy ở trẻ nhỏ.

Đánh giá lại

Chỉ theo dõi nhịpthở, mức độ rút lõm, vv... là đã có những thông tin quan trọng, nhưng chưa đủ.Cần thường xuyên đánh giá lại để phát hiện xu hướng diễn tiến lâm sàng của bệnhnhân.

2.2.Bước đầu đánh giátuần hoàn (Circulation)

Nhận biết nguy cơ suytuần hoàn

Tình trạng tim mạch

Nhịp tim

Nhịp tim có thể tănglên ở giai đoạn đầu của sốc do sự giải phóng catecholamin và để bù lại mấtdịch. Nhịp tim, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, có thể rất cao (đến 220 nhịp/phút).

Bảng2. Nhịp tim và huyết áp tâm thu theo tuổi

Tuổi (năm)	Nhịp tim (lần/phút)	HA tâm thu (mmHg)
1 - 2 2 – 5 5 – 12 >12	110 – 160 100 - 150 95 – 140 80 – 120 60 - 100	70 – 90 80 - 95 80 – 100 90 – 110 100 – 120

Mạch chậm bất thường,nhịp tim chậm, là khi nhịp tim ít hơn 60 lần/phút hoặc giảm nhịp tim nhanhchóng cùng với biểu hiện suy giảm cấp máu. Đây là dấu hiệu nặng ở giai đoạncuối.

Độ nảy của mạch

Có thể trong sốcnặng, huyết áp vẫn duy trì được, dấu hiệu chỉ điểm là cần so sánh độ nảy củamạch ngoại biên và trung tâm. Khi không bắt được mạch ngoại biên và mạch trungtâm bắt yếu là dấu hiệu của sốc, và đã có tụt huyết áp. Mạch nảy mạnh có thểgặp trong cả khi tăng thể tích tuần hoàn (ví dụ, trong nhiễm khuẩn huyết), cầunối động – tĩnh mạch trung tâm (ví dụ, còn ống động mạch) hoặc khi có tăng CO2máu.

Dấu hiệu đầy mao mạchtrở lại (refill)

Khi thời gian đầy maomạch trở lại kéo dài hơn thể hiện giảm cấp máu ngoại biên. Không nên sử dụngriêng lẻ các dấu hiệu này để đánh giá sốc hoặc đánh giá mức độ đáp ứng với điềutrị.

Huyết áp động mạch

Bảng3. Huyết áp tâm thu theo tuổi

Tuổi (năm)	Huyết áp tâm thu (mmHg)
1 1-2 2-5 5-12 >12	70 – 90 80 – 95 80 - 100 90 – 110 100 – 120

Hạ huyết áp là dấuhiệu muộn của giai đoạn cuối của suy tuần hoàn. Khi đã có hạ huyết áp là sắp cónguy cơ ngừng tim. Tăng huyết áp có thể là nguyên nhân hoặc là hậu quả của hônmê và tăng áp lực nội sọ.

Ảnh hưởng của suytuần hoàn lên các cơ quan khác

Cơ quan hô hấp:

Nhịp thở nhanh, sâunhưng không có co kéo lồng ngực, là hậu quả của toan máu do suy tuần hoàn gâyra.

Da

Da ẩm, lạnh, nhợtnhạt ở vùng ngoại biên là biểu hiện của giảm cấp máu. Khu vực da lạnh có thểgần ở vùng trung tâm hơn nếu suy tuần hoàn tiếp tục nặng lên.

Tri giác

Trẻ có thể kích thíchvật vã hoặc lơ mơ, li bì đến hôn mê nếu có suy tuần hoàn. Đây là hậu quả củagiảm cấp máu não.

Nước tiểu

Lượng nước tiểu íthơn 1 ml/kg/giờ ở trẻ và ít hơn 2 ml/kg/giờ ở trẻ nhũ nhi là dấu hiệu giảm cấpmáu thận trong sốc. Cần khai thác nếu có thiểu niệu hoặc vô niệu trong bệnh sử.

Xem thêm: Những Điều Trị Tràn Dịch Màng Tinh Hoàn, Điều Trị Tràn Dịch Màng Tinh Hoàn Ở Người Lớn

Suy tim

Những dấu hiệu sau sẽgợi ý suy thở do nguyên nhân tim mạch:

Tím, không đáp ứngvới oxy

Nhịp tim nhanh khôngtương ứng với mức độ khó thở

Gan to, tĩnh mạch cổnổi

Tiếng thổi tâm thu/nhịp ngựa phi, không bắt được mạch đùi

2.3. Đánh giá ban đầuchức năng thần kinh

Nhận biết nguy cơ tổnthương thần kinh trung ương

Thiếu oxy tổ chứchoặc sốc đều có thể gây rối loạn ý thức. Vì vậy, bất cứ rối loạn nào xẩy ra khiđánh giá theo ABC cũng phải được xem xét trước khi kết luận rối loạn ý thức làdo nguyên nhân thần kinh.